SÖZLÜK– A –açık önerme: İçinde değişken bulunan ve bu değişkene verilen değerlerle doğruluğu veya yanlışlığı belli olan önerme. aksiyom: Doğruluğu ispatsız kabul edilen önerme.alt küme: A kümesinin her elamanı B kümesinin de elemanı ise
A, B nin alt kümesidir.apsis: Analitik düzlemde bir noktanın dikey eksene olan uzaklığı.ayrık kümeler: Kesişimleri boş olan kümeler.açı: Başlangıç noktası ortak olan iki ışının birleşim kümesi.argüment: Düzlemde bir karmaşık sayıyı orijine birleştiren ışının,
x ekseni ile yaptığı pozitif yönlü açı.artan fonksiyon: Reel değişkenli bir fonksiyonda serbest değişken artarken, bunların görüntülerini de artıran fonksiyon.analitik düzlem: Üzerine koordinat sistemi yerleştirilmiş düzlem.aralarında asal polinom: P(x) ve Q(x) polinomlarının her ikisini de bölen (sabit olmayan) bir polinomun olmaması hali.aralarında asal sayılar: Ortak bölenlerinin en büyüğü 1 olan en az iki tam sayıya denir.asal sayı: 1 ve kendisinden başka pozitif böleni olmayan 1 den büyük pozitif tam sayılara denir.– B –bağımsız olaylar: İkisinden birisinin oluşu veya olmayışı diğerinin olma olasılığını etkilemeyen iki olay.başlangıç noktası (orijin): Koordinat eksenlerinin kesiştikleri nokta.bire bir eşleme: İki kümenin elemanları arasında bir elemana karşı bir eleman alınarak yapılan karşılaştırma.birim çember: Merkezi orijin ve yarıçapı 1 birim olan çember. Denklemi x2 + y2 = 1 dir.bire bir fonksiyon: Farklı elemanları, farklı elemanlara götüren fonksiyon.baş kat sayı: Bir polinomda en büyük dereceli terimin kat sayısı.bire bir fonksiyon: Tanım kümesinde bulunan her farklı elemanı değer kümesinin farklı elemanlarına eşleyen fonksiyon.birim eleman: A kümesi üzerinde bir D işlemi verildiğinde "x Î A olmak üzere x D e = e D x ise e birim elemandır.birim (etkisiz) fonksiyon: Her elemanı kendisine eşleyen fonksiyon.
birleşme özeliği: A üzerinde D işleminin "x, y, z, Î A için
x D (y D z) = (x D y) D z özeliği sağlanması.bağıntı: Bir kartezyen çarpımın alt kümesi.boş küme: Hiç elemanı olmayan küme. – C - Ç –çember: Bir düzlemdeki sabit bir noktadan eşit uzaklıkta bulunan noktaların kümesi.çembersel permütasyon: Bir kümenin elemanlarının bir çember üzerindeki sıralanma biçimlerinden her birisi.çıktı: Bir olasılık deneyinde, karşılaşılması mümkün olan durumlardan her birisi.çözüm kümesi: Bir açık önermeyi sağlayan değerlerin kümesi.çelişki: Doğruluk değeri daima yanlış (0) olan bileşik önerme.
– D –denk polinomlar: Aynı dereceli terimlerinin kat sayıları eşit olan polinomlar.deklemi çözmek: Denklemin köklerinin bulma işlemi.denklemin çözüm (doğruluk) kümesi: Bir deklemin köklerinin oluşturduğu küme.diskriminant: ax2 + bx + c = 0 denkleminde
D = b2 – 4 ac sayısıdenklem sistemi: En az iki denklemin meydana getirdiği sistem.değişme özeliği: A kümesi üzerinde verilen bir D işleminin "x, y Î A için x D y = y D x özeliğini sağlaması.denk önermeler: Doğruluk değerleri aynı olan önermeler.denklik bağıntısı: Yansıma, simetri ve geçişme özeliklerine sahip olan bağıntı.– E –eleman: Kümeyi oluşturan nesnelerin her biri.eşitsizlik sistemi: En az iki eşitsizliğin meydana getirdiği sistem.evrensel niceleyici: " sembolü ile gösterilir, "her" veya "bütün" anlamındadır.esas ölçü: olmak üzere ölçüsü, q + k × 2p olan açının esas ölçüsü q dır. q Î [0 , 2p)evrensel küme: Üzerinde çalışılan konuyla ilgili olan tüm elemanları içeren küme.– F –fonksiyon: Tanım kümesinin her elemanını, değer kümesinin yalnız bir elemanıyla eşleyen bağıntı.faktöriyel: n bir doğal sayı olmak üzere 1 den n ye kadar (n dahil) bütün doğal sayıların çarpımı. (n!)fonksiyonun tanım kümesi: f : A ® B fonksiyonunda, A kümesi.fonksiyonun değer kümesi: f : A ® B fonksiyonunda, B kümesi.fonksiyonun görüntü kümesi: f : A ® B fonksiyonunda, A nın elemanları ile eşlenmiş olan elemanların oluşturduğu küme.fonksiyonun grafiği: Fonksiyona ait ikililerin analitik düzlemde meydana getirdiği şekil.– G –grad: Bir açı ölçüsü (400 eş parçaya ayrılan bir çemberin, bu parçalarından bir tanesini gören merkez açının ölçüsü).gerektirme: p Ş q şartlı önermesinin doğruluk değeri 1 ise bu önerme gerektirmedir.geometrik yer: Aynı özelikleri taşıyan noktaların oluşturduğu küme– H –hipotez: p Ş q şartlı önermesinde p önermesi.hüküm: p Ş q şartlı önermesinde q önermesi.
– İ –içine fonksiyon: f : A ® B fonksiyonunda f(A) ¹ B ise f içine fonksiyondur.indirgenemez polinom: Sabit olmayan en az iki polinomun çarpımı olarak yazılamayan polinom.işlem: A ´ A nın bir alt kümesinden B ye fonksiyon.ispat: Bir teoremin hükmünün doğru olduğunu gösterme.irrasyonel sayı: Devirli ondalık açılımı olmayan sayı.imkânsız olay: Olasılığı sıfır olan olay.– K –karakteristik: Bir sayının onluk logaritmasının tam kısmı.kesin olay: Olasılığı 1 olan olay.kalan sınıfları: kümesinin elemanları. – M –mantis: Bir sayının onluk logaritmasının ondalıklı kısmı. mantis m ise, m Î [0, 1) dir.
– O –olasılık: Bir olayın olabilme şansını belirten sayı.olay: Örneklem uzayın her alt kümesi.ordinat: Analitik düzlemde bir noktanın yatay eksene olan uzaklığı.
– Ö –önerme: Doğru ya da yanlış kesin bir hüküm bildiren ifadeler.örten fonksiyon: Değer kümesindeki bütün elemanları tanım kümesinin en az bir elemanı ile eşlenen fonksiyon.özalt küme: Bir kümenin kendinden farklı alt kümesi.örneklem uzay: Bir olasılık deneyinde bütün çıkanların kümesi.özdeşlik: Değişkenin her reel değeri için doğru olan eşitlik.– P –permütasyon: Bir kümenin tamamının ya da bir parçasının, elemanlarının sıralanma biçimlerinden her birisi.parabol: , f(x) = ax2 + bx + c fonksiyonunun grafiği.polinom: Çokterimli, H(x) halkasının P(x) = a0 + a1x + ... + anxn elemanı.polinom denklem: P(x) = 0 eşitliği.polinomlarda E.B.O.B.: Sıfırdan farklı P(x) ve Q(x) polinomlarının her ikisini de bölen en büyük po- linom.polinomlarda E.K.O.K.: Sıfırdan farklı olan ve sabit olmayan iki ya da daha çok polinomun, her birine tam olarak bölünebilen en küçük dereceli polinom.– S –sabit fonksiyon: Gürüntü kümesi bir elemandan oluşan fonksiyon.sabit polinom: a ¹ 0 için P(x) = a polinomu sayı doğrusu: Üzerine reel sayıların yerleştirildiği doğru.sıralama bağıntısı: Yansıma, ters simetri ve geçişme özelikleri olan bağıntı.sonlu küme: Eleman sayısı sayılabilir çoklukta olan küme.sonsuz küme: Eleman sayısı sayılamayan çoklukta olan küme.şartlı önerme: p Ş q şeklindeki bileşik önerme.sanal birim: Karesi – 1 olarak düşünülen i sayısı.sıralı ikili: İki nesnenin oluşturduğu eleman.
– T –terim: Bir bilim dalı içinde özel anlamı olan kelime.teorem: p º 1 olmak özere p Ş q gerektirmesi. totoloji: Doğruluk değeri daima 1 olan bileşik önerme.tümleyen küme: A Ì E olmak üzere, E de olup A da olmayan elemanların kümesi.– Ü –üstel fonksiyon: İçinde üslü bir ifade bulunduran ve bu ifadenin üssü değişken olan fonksiyon.– V –varlıksal niceleyici: $ sembolü ile gösterilir “bazı” veya “en az bir” şeklinde okunur.
SEMBOLLER
Sembol
|
Anlamı
|
Ù
|
ve
|
Ú
|
veya
|
Ş
|
ise
|
Û
|
gerek ve yeter koşul
|
p'
|
p önermesinin değili
|
=
|
eşittir
|
¹
|
eşit değildir
|
º
|
denktir
|
Ï
|
elemanı değildir
|
È
|
birleşim
|
Ç
|
kesişim
|
Æ,{ }
|
boş küme
|
|
fark (kümelerde)
|
$
|
bazı, en az bir
|
"
|
her, bütün
|
A'
|
A kümesinin tümleyeni
|
A ´ B
|
A ve B kümelerinin kartezyen çarpımı
|
f : A ® B
|
A dan B ye f fonksiyonu
|
n|m
|
n tam sayısı m tam sayısını tam böler
|

|
tam sayıların m ile bölünmesinde kalan sınıflarının kümesi
|
[a, b]
|
a, b kapalı reel sayı aralığı
|
(a, b)
|
a, b açık reel sayı aralığı
|

|
x in denklik sınıfı
|

|
doğal sayılar kümesi
|

|
pozitif doğal sayılar kümesi
|

|
tam sayılar kümesi
|

|
pozitif tam sayılar kümesi
|

|
negatif tam sayılar kümesi
|

|
rasyonel sayılar kümesi
|

|
irrasyonel sayılar kümesi
|

|
gerçel (reel) sayılar kümesi
|
Î
|
elemanıdır
|
<
|
küçüktür
|
>
|
büyüktür
|
£
|
küçüktür veya eşittir
|
³
|
büyüktür veya eşittir
|
der[P(x)]
|
P(x) polinomunun derecesi
|
|x|
|
x in mutlak değeri
|
D
|
diskriminant, D = b2 – 4ac sayısı
|
'
|
öyleki
|
Ì
|
Alt küme
|
Ë
|
Alt küme değil
|
Ì
|
Kapsar
|

|
a ya eşit veya a dan büyük olan doğal sayılar kümesi
|
logax
|
x in a tabanına göre logaritması
|
lnx
|
x in doğal logaritması
|
s(A)
|
A kümesinin eleman sayısı
|
E
|
evrensel küme
|

|
AB yayının uzunluğu
|
i
|
Sanal birim i2 = –1
|
Re(z)
|
z karmaşık sayısının reel kısmı
|
lm(z)
|
z karmaşık sayısının sanal kısmı
|
n!
|
n çarpansal (faktöriyel)
|
P(n, r)
|
n elemanlı kümenin r li permütasyonlarının sayısı
|
C(n, r)
|
n elemanlı bir kümenin r li kombinasyonlarının sayısı
|
P(A)
|
A olayının olasılığı
|
P(Aı )
|
A olayının olmama olasılığı
|
P(A / B)
|
A nın B koşullu olasılığı
|

|
karmaşık sayılar kümesi
|
f – 1
|
f fonksiyonunun tersi
|
fog
|
g ile f fonksiyonlarının bileşkesi olan fonksiyon
|

|
Sigma (Toplam sembolü)
|

|
Pi (Çarpım sembolü)
|
e
|
Epsilon
|
sgn
|
Signum (işaret)
|

|
Tam kısım
|
df
|
f fonksiyonunun diferansiyeli
|

|
İntegral işareti
|
(an)
|
an dizisi
|
Ek(A)
|
Ek matris
|
Det(A)
|
A matrisinin determinantı
|
rank(A)
|
A matrisinin rankı
|
Eküs
|
En küçük üst sınır
|
Ebas
|
En büyük alt sınır
|
[AB]
|
AB doğru parçası
|
|AB|
|
AB doğru parçasının uzunluğu
|
AB
|
AB doğrusu
|
[AB
|
AB ışını
|
{ ... }
|
Küme işaretidir. Bir kümeyi göstermeye yarar.
|
{ x|... }
|
Kümenin elemanlarının ortak özelikleri metoduyla yazılması
|
»
|
Yaklaşık olarak eşit
|
@
|
eşlik
|

|
paralellik
|
^
|
diklik
|

|
AOB açısı
|

|
Açının ölçüsü (“Açısal bölgenin ölçümü” yerine kısaca “açının ölçüsü” diyoruz.)
|

|
üçgen işareti
|

|
ABC üçgeni
|

|
AB yayı
|

|
AB yayının ölçüsü
|
Å
|
Saat aritmetiğininde toplama
|
Ä
|
Saat aritmetiğininde çarpma
|

|
ABC üçgeninin alanı
|
A(ABC)
|
ABC üçgeninin alanı
|
Ta
|
Taban alanı
|
Ya
|
Yanal alanı
|
V
|
Hacim
|

|
ABC üçgeninin çevresi
|
mm
|
Milimetre
|
cm
|
Santimetre
|
dm
|
Desimetre
|
m
|
Metre
|
dam
|
Dekametre
|
hm
|
Hektometre
|
km
|
Kilometre
|
mm2
|
Milimetre kare
|
cm2
|
Santimetre kare
|
dm2
|
Desimetre kare
|
m2
|
Metre kare
|
dam2
|
Dekametre kare
|
hm2
|
Hektometre kare
|
km2
|
Kilometre kare
|
a
|
Ar
|
daa
|
Dekar
|
ha
|
Hektar
|
mm3
|
Milimetre küp
|
cm3
|
Santimetre küp
|
dm3
|
Desimetre küp
|
m3
|
Metre küp
|
dam3
|
Dekametre küp
|
hm3
|
Hektometre küp
|
km3
|
Kilometre küp
|
YTL
|
Yeni Türk Lirası
|
YKr
|
Yeni kuruş (100 YKr = 1 YTL)
|
ml
|
Mililitre
|
cl
|
Santilitre
|
dl
|
Desilitre
|
lt
|
Litre
|
dal
|
Dekalitre
|
hl
|
Hektolitre
|
kl
|
Kilolitre
|
mg
|
Miligram
|
cg
|
Santigram
|
dg
|
Desigram
|
g
|
Gram
|
dag
|
Dekagram
|
hg
|
Hektogram
|
kg
|
Kilogram
|
gü
|
Gün
|
sa
|
Saat
|
d
|
Dakika
|
sn
|
Saniye
|
|